Kontakt

Eseje

Pochwała zwyczajnościFot. Krzysztof Bieliński
Jacek Wakar Eseje

Pochwała zwyczajności

Na marginesie przedstawienia „Mój syn chodzi, tylko trochę wolniej” w reżyserii Iwony Kempy w Teatrze Ateneum w Warszawie

To zrozumiałe, że na nowy spektakl Iwony Kempy w warszawskim Teatrze Ateneum niejako z definicji wielu patrzy jak na sequel wyreżyserowanego przez nią wcześniej  „To wiem na pewno” Andrew Bovella. Ta sama Scena 20, znowu rodzina w centrum uwagi, znowu Agata Kulesza w roli matki, Przemysław Bluszcz gra ojca, Paulina Gałązka i Paweł Gasztold-Wierzbicki – córkę i syna. Jednak nie ma mowy o prostym powtórzeniu, bo tym razem gorzką i szlachetną rodzajowość opowieści zastąpiła seria scen na poły realistycznych, ale niepostrzeżenie przechodzących w groteskę, aby w ten sposób zobrazować absurd istnienia. To nie jest widowisko ku pokrzepieniu serc, ale przejmująca przypowieść o tym, że w codziennej szamotaninie trudno ocalić poczucie sensu.

Zbrukana ofiaraFot. Dawid Ścigalski
Jacek Wakar Eseje

Zbrukana ofiara

Na marginesie spektaklu „Czerwone i czarne” w reżyserii Bartosza Szydłowskiego w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie

Śledztwo w sprawie niejakiego Juliana Sorela, prowadzone na scenie krakowskiej Łaźni Nowej, nie przynosi odpowiedzi na pytanie, dlaczego ów młody słuchacz duchownego seminarium musiał umrzeć. Nie rozstrzyga też, czy w Julianie wygrała jasna czy ciemna strona jego osobowości, czy zdominowała ją figura Zeliga czy Chrystusa, który umiera za świat. W monumentalnym, a na koniec bardzo intymnym przedstawieniu Bartosz Szydłowski podkreśla jednak, że ofiara Sorela została podeptana przez innych i przez niego samego - umniejszona, dziwnie wątpliwa. Krakowskie „Czerwone i czarne” bezkompromisowo ukazuje, co z ludźmi robi skryta za sztywnymi gorsetami arystokracji i purpurą hierarchów władza. W wielu momentach hipnotyzujący spektakl oferuje nie tylko pełne rozmachu widowisko, ale gorzką diagnozę, że w opowieści Stendhala i w naszej rzeczywistości nie ma miejsca nawet na złudzenie niewinności.

Moc truchlejeFot. Przemysław Jendroska
Jacek Wakar Eseje

Moc truchleje

Na marginesie spektaklu „Tkocze” w reżyserii Mai Kleczewskiej w Teatrze Śląskim w Katowicach

To nie jest kwestia ostatniego miesiąca, gdy u sterów planety stanął ktoś szczególnie niebezpieczny ani nawet nie ostatnich kilku lat, gdy traciliśmy kolejne punkty oparcia.  Jednak właśnie dziś szczególnie dotkliwie odczuwamy, że świat znalazł się na krawędzi, a lont się tli - czekamy na wielki wybuch. „Tkocze” Mai Kleczewskiej są fotografią momentu dramatycznego przesilenia, gdy społeczne rozwarstwienie nie daje oddychać, a potencjalna rewolucja nie przyniesie niczego poza absolutnym chaosem. Portretem ludzkości w obłędzie, w potrzasku, z którego się nie wydostaniemy.  Gdy zaś idzie o sceniczną robotę, w Teatrze Śląskim powstała opowieść o sile petardy, niemożliwa bez aktorskiej mocy wielopokoleniowego zespołu katowickiej sceny. Nowa opera za kilka groszy bez szans na szczęśliwy finał.

Dwoje ludzieńkówFot. Grażyna Gudejko
Jacek Wakar Eseje

Dwoje ludzieńków

Na marginesie przedstawienia „Przebłyski” w reżyserii Agaty Dudy-Gracz w Teatrze Gudejko w Warszawie

Daniel Olbrychski próbuje krzyczeć w niezgodzie na własną starość i bliskie odejście, ale schrypnięty głos więźnie w gardle, brakuje oddechu. Jadwiga Jankowska-Cieślak wygina, prostuje, wyłamuje palce, tworząc dziwną symfonię rąk, jest z tego i nie z tego świata. Oboje z pełnym zaufaniem podążają za Agatą Dudą-Gracz, która z prostej sztuki Serge’a Kribusa tworzy nowy teatr śmierci, z Kantorem i Ionesco w tle. Niewielki, gorzko zabawny spektakl jest jednym z największych zaskoczeń sezonu. Jankowska-Cieślak swobodnie czuje się w progresywnych poszukiwaniach, ale Olbrychskiego w podobnej roli nigdy nie widziałem.

Ewangelia śmiechuFot. Alicja Antoszczyk
Jacek Wakar Eseje

Ewangelia śmiechu

Na marginesie spektaklu „Latający Potwór Spaghetti” w reżyserii Mateusza Pakuły w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie

Na pierwszy rzut oka jest anarchistyczna farsa, za nic mająca utrwalone przez społeczne i obyczajowe normy świętości. Bobby Henderson między piekłem a niebem, przerysowany Szatan z podkreślonymi makijażem oczami, Chrystus wcielony w kobietę, ale ze znaną z ikonografii charakteryzacją. Wszystko, co chcielibyście wyśmiać w religii, ale nigdy nie mieliście odwagi. Kiedy poskrobać jednak mocniej „Latający Potwór Spaghetti” Mateusza Pakuły wchodzi w nieoczywisty dialog z jego poprzednimi przedstawieniami, stając się mocnym głosem w sprawie wolności wiary, odczuwania, myślenia i mówienia. A może nawet apelem o kościół z ludzką twarzą. Rzecz jasna w Polsce musi on zostać zlekceważony.

Z błota powstałeśfot. Dawid Ścigalski
Jacek Wakar Eseje

Z błota powstałeś

Na marginesie spektaklu „Nurt” w reżyserii Małgorzaty Szydłowskiej w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie

Krakowski, a ściślej mówiąc nowohucki „Nurt” Małgorzaty Szydłowskiej jest przedstawieniem teatralnym, ale też czymś więcej. Mocno wpisuje się w nurt archeologii pamięci obecny w Łaźni Nowej od początku jej istnienia, zatapia nas w błocie dopiero powstającej dzielnicy. Rekonstruując marzenie o teatrze, czyni z niego doświadczenie założycielskie. Historia Jana Kurczaba, twórcy Nurtu, mocno rymuje się przy tym z opowieścią o samej Łaźni. Tyle że w świetnym widowisku Szydłowskiej nie ma budowania pomników, jest szczery zapał tworzenia, prawdziwy żar budowania, a jednocześnie sporo goryczy i autoironii.

Krytyk teatralny, dziennikarz, publicysta, selekcjoner festiwali teatralnych, wykładowca.

Email:
kontakt@jacekwakar.pl

Media społecznościowe